EU-Richtlijn Hernieuwbare Energie, een evaluatie.

De richtlijn hernieuwbare energie (RED) van 2009 van de Europese Unie (EU) zou de eerste keer zijn dat de EU verplichte doelstellingen op nationaal niveau zou vaststellen om een aantal aanbevolen maatregelen uit te voeren. De redenen voor deze richtlijn waren de volgende:

1. Meer gebruik maken van hernieuwbare energie en de uitstoot van broeikasgassen verminderen,
2. de continuïteit van de energievoorziening te bevorderen, en
3. Het stimuleren van werkgelegenheid en regionale ontwikkeling, alsmede technische ontwikkeling en innovatie.

Het oorspronkelijke doel van deze richtlijn was dat de EU tegen 2020 ten minste 20% van haar energiebehoeften zou dekken met hernieuwbare energiebronnen, en dat alle lidstaten zouden garanderen dat ten minste 10% van hun transportbrandstoffen afkomstig is uit hernieuwbare energiebronnen. Over het algemeen kan worden gesteld dat het opstellen van een richtlijn een stap in de goede richting is, maar zijn deze maatregelen ook verwezenlijkt? In welke mate? Kunnen ze worden volgehouden of verbeterd?[caption id="attachment_8270" align="alignnone" width="1280"]

Door Reinhold Möller, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=68790004[/caption]Het koolstofvrij maken van de hele EU-economie met 80% tot 90% tegen 2050 is de langetermijndoelstelling, maar het opsplitsen ervan in redelijke actieplannen met checks and balances is een van de redenen waarom RED I en RED II werden ingevoerd. Om dit te begrijpen, moeten we kijken naar belangrijke categorieën om ons te helpen onze talloze vragen te beantwoorden, zoals de relevantie, doeltreffendheid, efficiëntie, toegevoegde waarde en geleerde lessen.

Wat is de relevantie van de EU-richtlijn inzake hernieuwbare energie?

De sleutelfactoren van hernieuwbare energie zijn dat de bronnen schoon zijn. Dit betekent dat deze energiebronnen geen broeikasgassen produceren die verantwoordelijk zijn voor de klimaatverandering en dat zij de uitstoot van verontreinigende stoffen niet doen toenemen. Ze zijn en blijven onuitputtelijk. Zij verschillen van fossiele brandstoffen omdat zij divers en overvloedig zijn en overal ter wereld kunnen worden gebruikt. De prijzen van hernieuwbare energiebronnen (HEB) liggen ook aan de andere kant van het spectrum in vergelijking met fossiele brandstoffen, waardoor ze een verstandig alternatief zijn voor zowel regeringen, bedrijven als particulieren. Bovendien vertonen zowel wind- als zonne-energie een constante trend van kostenverlaging.Voor de EU is hernieuwbare energie belangrijk om al deze redenen en om de langetermijndoelstellingen te halen en een voortrekkersrol te blijven spelen op het gebied van duurzame ontwikkeling.Voor zover de 27 lidstaten de maatregelen volgen die in de artikelen van de richtlijn inzake hernieuwbare energie worden uiteengezet, zouden zij op zijn minst een sterke stijging in regionale ontwikkeling, technische ontwikkeling, innovatie en verminderde koolstofemissies moeten zien. (Op dit moment is het onzeker welk standpunt het Verenigd Koninkrijk zal innemen na BREXIT met betrekking tot de RED, maar ze zijn nog steeds opgenomen als een lidstaat voor dit artikel).

Zijn de maatregelen van de EU-richtlijn inzake hernieuwbare energie doeltreffend geweest?

De richtlijn hernieuwbare energie lijkt de ontwikkeling van hernieuwbare energie in de lidstaten steeds meer te hebben samengesmolten. Geconstateerd wordt dat het algemene streefcijfer op EU-niveau voor de lidstaten en de daaropvolgende streefcijfers op nationaal niveau, die juridisch bindend blijven, de nationale maatregelen in aanvaardbare mate hebben gestimuleerd, waarbij de lidstaten voortdurend wedijveren om het nationale streefcijfer te halen.

Het enige nadeel zijn de landen die al te progressieve resultaten onder controle moeten houden om binnen de gegeven doelstellingen te blijven. Niet alle landen of lidstaten zijn echter hetzelfde, met name wat betreft het BBP per hoofd van de bevolking of hun potentieel aan duurzame energie. Om een samenhangend evenwicht te creëren, worden de streefcijfers vastgesteld op basis van de economische mogelijkheden als factor om de streefcijfers voor hernieuwbare energie te verlagen. Dit heeft op zijn beurt de politieke en sociale steun voor het beleid inzake hernieuwbare energie in deze landen bevorderd.De grootste controverse was van meet af aan het streefcijfer van 10% voor biobrandstoffen in de vervoersector. Ondanks de door de richtlijn gegeven criteria is bezorgdheid gerezen over de vraag hoe duurzaam dit kan zijn, aangezien de doeltreffendheid alleen ruimte laat voor berekeningen van de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen en niet van de mate van bruikbaarheid van nieuwere hernieuwbare energiebronnen zoals biomethaan en waterstof. Deze nieuwe bronnen, en ook nieuwe methodologieën, moeten in aanmerking worden genomen wanneer wordt geteld voor het bereiken van de 10%-doelstelling voor vervoer.Dus, tot de grote vraag:

Heeft de EU-richtlijn inzake hernieuwbare energie resultaten opgeleverd?

Door alle lidstaten te verplichten zich aan de richtlijn hernieuwbare energie te houden, zijn de volgende bijdragen onder de aandacht gebracht:

• Verlaging van de kosten van technologieën voor hernieuwbare energie
• De tekortkomingen van de markt in de innovatiesector zijn aangepakt, met succes
• Bindende nationale streefcijfers hebben een betrouwbaar RED-kader mogelijk gemaakt dat een positief effect heeft op overheidsinstanties en particuliere belanghebbenden
• De beperkte administratieve lasten voor de lidstaten

Er zijn ook enkele valkuilen naar voren gebracht, zoals:

• Gebrek aan samenwerking tussen de lidstaten wegens individuele doelstellingen voor hernieuwbare energie die geen betrekking hebben op de RED
• Verschil in uitvoering

Wat de efficiëntie betreft, blijkt uit de artikelen van de richtlijn inzake hernieuwbare energie dat deze op schema ligt totdat verdere beraadslagingen over richtlijnen ruimte maken voor recentere overwegingen. Wat de richtlijn zo efficiënt maakt, zijn de bindende streefcijfers voor alle lidstaten, waardoor het risico van een beperkte inzet of ontwikkeling in de sector hernieuwbare energie afneemt.

Andere Toegevoegde Waarde

Een voortdurende evaluatie van de tenuitvoerlegging van het beleid is een sterk argument voor de toegevoegde waarde van de richtlijn inzake hernieuwbare energie. De lidstaten worden door deze juridisch bindende richtlijn niet aan hun lot overgelaten. De streefcijfers die de lidstaten vervolgens krijgen, worden op tijd ingevoerd om ervoor te zorgen dat de nationale streefcijfers worden gehaald, zonder haperingen. Dit dient om een duidelijk kader aan te geven voor alle sectoren van de richtlijn hernieuwbare energie, wat leidt tot een grotere discipline bij de tenuitvoerlegging en zelden tot een afwijking van het vastgestelde plan.Een verhoogde ambitie om de productie van hernieuwbare energiebronnen te verhogen en de noodzaak om in lijn te blijven met de richtlijn hernieuwbare energie van individuele lidstaten is ook een effectief middel gebleken om het beleid inzake hernieuwbare energie ten uitvoer te leggen. Het is duidelijk geworden dat nauwlettend toezicht op de bindende richtlijn een zekere mate van samenwerking bevordert, ook al is dat niet op individuele basis. Een toename van de rapportageverplichtingen van de lidstaten, die aangeven of de doelstellingen wel of niet worden gehaald, leidt tot meer discipline van alle kanten.

Welke lessen kunnen tot dusver worden getrokken?

Verschillende factoren werken samen om de Richtlijn Hernieuwbare Energie effectief te laten werken binnen de EU, en geen enkele factor is belangrijker dan de andere. Het is de beschikbaarheid van cumulatieve activiteiten uit alle sectoren die het succes, of het gebrek daaraan, van de RED in de lidstaten bepalen. Componenten die hebben geholpen en kunnen blijven helpen om de RED tot een succes te maken zijn onder andere:

• Energiebeleid waaruit blijkt dat de richtlijn wordt nageleefd
• Fiscale maatregelen om investeringen aan te moedigen
• Financiële steun
• Technologische ontwikkeling
• Onderwijs
• Informatie
• Opleiding